Tijdlijn: gemaakt door Cecile aan de Stegge (tekst en beeldmateriaal), Tamara van den Heuvel (tekst venster 1919, Arbeidswet) en Hugo Schalkwijk (techniek).
Verantwoording bronnen en afbeeldingen.
Gebruik uw muis om de tijdlijn op te schuiven. Als u op het vierkante icoontje (de derde van rechtsboven) klikt opent de tijdlijn in volledig scherm.
De Stichting Historisch Verpleegkundig Bezit (SHVB) verzamelt, selecteert, registreert en beheert voorwerpen, boeken en ander historisch verpleegkundig materiaal en maakt deze toegankelijk.
Haar collectie is ondergebracht bij ’t Trefpunt Medische Geschiedenis Nederland op Urk, een kennis-, documentatie- en erfgoedcentrum dat fungeert als platform voor het niet-universitaire onderzoek van de geschiedenis van de geneeskunde, gezondheidszorg, verpleegkunde, farmacie, tandheelkunde en de paramedische vakken.
Voor onze verpleegkundige collectie zijn wij op zoek naar een Assistent Hoofd Collectiebeheer tevens Conservator (vrijwilliger).
Doel van de functie: Assisteren bij het beheer en vertegenwoordigen van de Verpleegkundig Historische Collectie.
Kernactiviteiten: assisteren bij
Competenties:
Wij zoeken iemand die zeer ervaren is in de algemene ziekenverpleging dan wel het doceren daarover en dit kan uitdragen (representatie). Andere belangrijke competenties zijn plannen en organiseren, creativiteit en samenwerken
Het depot is een dag per week open waarvan elke 2e woensdag en 4e dinsdag v.d. maand voor publiek van 11.00-14.00.
De totale tijdsbesteding wordt ingeschat op ca 10 uur per week. Reiskosten worden vergoed.
Informatie bij de voorzitter van het Bestuur Petrieroodbol@gmail.com of bij het Hoofd Collectiebeheer shvb@verpleegkundigerfgoed.nl
Tekst Zander Lamme voor de Leeuwarder Courant
Van verpleeguniformen tot couveuses die werken op hete stenen en van glazen tepelhoedjes tot een luierdroger. Verscholen tussen autobedrijven en visverwerkers op een Urker industrieterrein zit sinds een paar jaar een museum verstopt vol verpleegkundig erfgoed.
Hoewel bezoekers er de deur niet platlopen – in 2019 kwamen er zo’n driehonderd – zijn de voorwerpen van het museum van Stichting Historisch Verpleegkundig Bezit op Urk veel bekeken. De makers van films als Karakter (1997), Oorlogswinter (2008), Sonny Boy (2011), de Storm (2009), de Elfstedentochtfilm De hel van ’63 (2009) en Nynke (2001) over schrijfster Nynke van Hichtum; allemaal gebruikten ze voorwerpen van het museum.
Meestal zullen die specifieke scènes voor de betreffende personages niet al te plezierig zijn geweest. Want alles in de collectie heeft te maken met, jawel, verpleging. Een deel van een EHBO-post in De hel van ’63 is bijvoorbeeld ingericht met attributen van het museum. Voor de schaatsers die massaal gewond raakten. In Nynke is het een psychiatrische kliniek waarin de vrouw terechtkomt die is ingericht met spullen uit de collectie.
Uitgestald en opgestapeld in grote metalen en houten archiefkasten zijn er in het museum in totaal ruim achtduizend objecten verzameld: kleding van verpleegsters van door de jaren heen, couveuses die werken op hete stenen of kruiken, glazen tepelhoedjes, een luierdroger. Bij sommige tangetjes en spuitjes moet je je niet al te veel willen inbeelden.
Afgelopen jaar was het zoals voor zoveel musea door de coronamaatregelen ook voor de verpleegkundige verzameling een moeilijk jaar. Het weggemoffelde karretje vol met nog niet beoordeelde spullen is daarvan het bewijs. ,,Dat moet je niet op de foto zetten hoor’’, lacht medewerker en oud-verpleegster Christel Laval (67). ,,Wij denken altijd: dit is onze puinhoop. Daarom zetten we dat scherm ervoor. Maar door corona krijg je dus zo’n achterstand.’’
De selectie van de spullen is tegenwoordig strenger dan in de begindagen van het museum in de jaren 80. ,,Je wordt soms een beetje als het grofvuil gebruikt, maar dat moet je vooral in het begin op de koop toenemen’’, zegt Ida van Deth-Ruys (77), collectiebeheerder en eveneens voormalig verpleegster. ,,Anders krijg je niets. Later kun je aan mensen laten zien, juist omdat we het keurig in kaart hebben gebracht, dat je het heel aardig vindt, maar dat je al voorzien bent van die dingen’’, drukt ze zich beleefd en vriendelijk uit.
Een van de bijzonderste stukken van het museum is een sterilisatietrommel die werd gebruikt bij de geboorte van de latere koningin Juliana in 1909. Erin werden instrumenten, zoals een navelstrengschaar, schoongekookt, vertelt Van Deth-Ruys ,,Nu komen die instrumenten allemaal van de fabriek en in papieren zakjes, maar die hadden we toen niet’’, zegt Laval. ,,Maar mijn tandarts heeft nu nog zoiets.’’
Juliana’s geboorte, waarbij verloskundige Benjamin Kouwer aanwezig was, ging volgens Van Deth-Ruys erg langzaam. Daardoor werden de mensen die buiten bij Paleis Noordeinde stonden ongeduldig. ,,Mensen buiten riepen: ‘Kouwer, Kouwer, kan dat niet wat gauwer’.”
De collectie van de in 1986 opgerichte stichting was voorheen ondergebracht in Leiden en later in Amersfoort. In 2016 verhuisden de spullen naar het Trefpunt Medische Geschiedenis Nederland op het Urker industrieterrein. In een aantal grote loodsen staan behalve de verpleegkundige collectie ook historische collecties van onder meer Nederlandse vroedvrouwen, fysiotherapeuten en apothekers. In de loods van de stichting kwam een verdieping. ,,Het was hier heel hoog omdat er visnetten werden gemaakt’’, zegt Laval.
Het museum is normaal gesproken twee keer per maand of in groepsverband op afspraak te bezoeken. Vanwege corona is het voorlopig dicht. Wie toch iets van de collectie wil zien kan op de website van de stichting kijken. Of natuurlijk naar de films waarin de voorwerpen acteren. Dit jaar komt bij de al gemaakte films ook nog de biografische dramaserie De Stamhouder over Alexander Münninghoff. Daarin is een van de couveuses te zien.
—
Deze tekst komt uit de Leeuwarder Courant van 30 januari 2021. Wij danken de krant en Zander Lamme hartelijk voor de toestemming om het op onze website te plaatsen.
In de PDF’s kunt u het artikel inclusief foto’s van Marco Keyzer bekijken.
Verhaal Verpleegkundig bezit 1
Verhaal Verpleegkundig bezit 2
Een mooie documentaire over de zorg bij Andere Tijden, waarin ook een bezoek aan het SHVB depot, werd kort geleden herhaald. De aflevering is te zien op www.anderetijden.nl/programma/1/Andere-Tijden/aflevering/834/Special-Ode-aan-de-zorg.
In de Groene stond een recensie van Walter van der Kooi.
Door bestuurslid Liesbeth Hesselink, Leiden.
Aan het begin van de 20e eeuw gingen de eerste Nederlandse verpleegsters totaal onvoorbereid naar Indië toe. Als we de eerste indrukken lezen van Barbara Lind, een zuster die op eigen verzoek ontslag nam uit het Wilhelmina Gasthuis (WG) in Amsterdam om zich door het Nederlandse Rode kruis te laten uitzenden naar Atjeh dan doemt de vraag op welke voorstelling zij – en dus ook andere zusters – gehad zal hebben van haar toekomstige arbeidsterrein. Ze vond het militair hospitaal in de hoofdstad van Atjeh (nu Banda Aceh toen Kota Radja) maar bar ongezellig. ‘Wat miste ik in ’t begin de gezellige zalen van het W.G., de tafels en tafeltjes met mooie planten, de wachtlamp met mooie lampenkap, de spreien, de nachtkastjes, ja, zelfs de stoelen!’1 Blijkbaar had zij zich geen voorstelling gemaakt – kunnen maken – van de situatie in een militair hospitaal en dan nog wel in Atjeh, waar toen nog steeds een oorlog woedde. Haar collega C.M.L. Anken vertelde in een ingezonden stuk dat hun werk in het ziekenhuis werd ‘gecombineerd met dat der hospitaalsoldaten, ruw, niet voldoend, dikwijls geheel ongeschoold personeel. Ik gaf mijn gevoelen hierover schriftelijk te kennen aan de president van het “Ind. Rode Kruis”, doch dit bleef onbeantwoord.’
Continue reading Verplegen in Indië aan het begin van de 20ste eeuw
Deze foto komt bij de firma Pastoe in Houten vandaan. Wij denken dat het verpleegsters zijn in een nieuwe zusterflat van ofwel een groot ziekenhuis ofwel een grote inrichting.
Volgens Pastoe is het een foto uit 1958, maar welke fotograaf hem gemaakt heeft weten ze niet.
Wie kent de fotograaf die dit type foto’s maakte? Wie herkent de zaal, zichzelf of haar hoofdzuster op deze foto?
Reacties graag sturen naar shvb@verpleegkundigerfgoed.nl.
“Honderd jaar geleden (en nog ver daarna) was het een roeping: verpleegster worden. Tegenwoordig is het een beroep: met opleidingen, diploma’s en specialisaties. Andere Tijden duikt in een lange beeldspecial in de geschiedenis van de verpleegster. Rust, reinheid en regelmaat hebben plaatsgemaakt voor heisa, herrie en hectiek. Ode aan de verpleegster (m/v): van Florence Nightingale halverwege de 19e eeuw tot de actiegroep Witte Woede, die eind jaren 80 van de 20e eeuw de noodklok luidde. ”
Andere Tijden special: Ode aan de Zorg, zondag 10 mei 2020. Bekijk de aankondiging op de ntr website.
“Eindelijk staat de verpleegkundige weer waar deze hoort: op een voetstuk. In de loop der tijd hebben zowel het imago en de status van verpleegkundigen als hun uniform verschillende gedaanten gekend. Een terugblik.”
We schreven al over het artikel van Cécile Narinx, het is te lezen op de website van de Volkskrant.
